Ongevlekt longkruid

Ongevlekt longkruid (Pulmonaria obscura) is als plant een laagblijvende, borstelig behaarde plant met trompetvormige bloemen, die bij het ontluiken roze rood zijn, maar gedurende de bloei doorkleuren naar paarsblauw.

[Ongevlekt longkruid met vlekken]

Ongevlekt longkruid is inheems in Midden- en Oost-Europese landen. In Nederland is ongevlekt longkruid een zeldzaamheid en de waarnemingen van deze soort zijn meestal jaarlijks op één hand te tellen. Het is een gevaarlijk broertje van gevlekt longkruid, een plant die ooit befaamd was om diens therapeutische toepassingen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Pulmonaria, is eenvoudig te verklaren: het is afgeleid van het Latijnse woord pulmo ('long'). Het tweede deel, obscura, is afgeleid van het Latijnse woord obscurus, dat zoiets betekende als 'duister', 'schemer' of 'schaduw'. Het verklaart de favoriete standplaats van ongevlekt longkruid.

De bladeren van het gevlekt longkruid hebben bleekgroene vlekken en in de Middeleeuwen meende men dat die vlekken aan longen (of aan opgehoest slijm) deden denken. In die tijd was men nog volledig op de natuur aangewezen om medicijnen tegen allerhande kwalen te vinden en de meest wereldvreemde ideeën deden de ronde. De meest bekende is natuurlijk homeopathie, een stof die zo vaak verdund is dat er geen molecuul meer van die stof in het water of alcohol aanwezig is, zou moeten helpen tegen vele ziektebeelden. Als je nadenkt (wat veel mensen dus kennelijk niet doen), snap je direct dat het niet kán werken. De signatuurleer was een andere vorm van ‘geloven in de werkzaamheid’. Deze hield in dat, als een plant leek op een lichaamsdeel, het een teken van God was dat die plant werkzaam zou zijn voor kwalen van dat lichaamsdeel.

Het blad van het ongevlekt longkruid lijkt op dat van het gevlekt longkruid minus de vlekken. Die twee zou je dus eenvoudig uit elkaar moeten kunnen houden. Toch is het een probleem dat ongevlekt longkruid soms óók vlekken op de bladeren kan hebben. Ook de bloemen zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Ongevlekt longkruid bevat een aantal giftige pyrrolizidine alkaloïden, zoals intermedine en lycopsamine, en daarvan is overduidelijk bewezen dat die onherstelbare en soms dodelijke schade te kunnen aanrichten aan leverweefsel[1].

[1] Haberer et al: Pyrrolizidine Alkaloids in Pulmonaria obscura in Planta Medica - 2002. Zie hier.