Pagina's

Gele helmbloem

De gele helmbloem (Corydalis lutea) is een lage, behoorlijk vertakte overblijvende plant die oorspronkelijk inheems is in het zuidelijk deel van de Alpen. Dat betekent dat hij hier is ingevoerd en dat is al in het midden van de 19de eeuw gebeurd. De gele helmbloem is in Nederland bekend als een verwilderde bewoner van muren, zoals stadswallen, kasteelmuren, kademuren, kerkhofmuren en stalmuren. Omdat hij voornamelijk ten zuiden van de grote rivieren voorkomt en zich toch nabij rivieren placht op te houden, is het aannemelijk dat zaden of stekjes met aarde is meegevoerd.
De gele helmbloem bereikt uiteindelijk een hoogte van zo'n 40 centimeter en bloeit met talrijke bloemtrossen die bestaan uit goudgele bloemen die iets van een helm (of een ridderspoor) weghebben.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Corydalis, is afkomstig uit het Grieks. De Italiaanse arts, dichter en plantkundige Castore Durante (1529-1590) meende dat de bloem wat van de kop van een kuifleeuwerik leek en vond het handig om deze familie dus maar κορυδάλλις (kopudallis) ofwel '(lijkend op een) kuifleeuwerik' te gaan noemen. Het tweede deel, lutea, is Latijns voor '(ei)geel' en beschrijft de kleur van de bloemen.

In de paardenwereld is het algemeen bekend dat gele helmbloem giftig is voor paarden. Het veroorzaakt bij die dieren zweren in de bek, ontsteking van het tandvlees (gingivitis), koliek en een plotselinge dood als er voldoende van gegeten is.

Die problemen zijn het gevolg van de aanwezigheid van een alkaloïde met de naam bulbocapnine. Die bulbocapnine remt de werking van het enzym acetylcholinesterase[1] en remt bovendien de biosynthese van de neurotransmitter dopamine via remming van het enzym tyrosine hydroxylase[2][3]. De gele helmbloem heeft nog een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de psychiatrie opgeleverd doordat ene Robert Heath experimenten uitvoerde op gevangenen in de Staatsgevangenis van Louisiana: hij testte of die bulbocapnine stupor (een hersentoestand met bewegingloosheid) kon veroorzaken. Uiteraard werd niet vooraf toestemming aan de arme drommels gevraagd. Die experimenten vonden plaats in het kader van het uiterst geheime Project MKULTRA, beter bekend als CIA's mind control program.

In de soms wat zweverige wereld van de fytotherapie wordt gele helmbloem wel ingezet tegen klachten als milde depressie, milde geestesstoornissen, emotionele verstoringen, ernstige zenuwbeschadigingen en trillingen in de ledematen. Het wordt ook toegepast als een milde verdoving, als kalmerend middel, als hallucinerend middel en als middel om de bloeddruk te verlagen. Het zal niemand verbazen dat er geen enkel wetenschappelijk onderzoek bestaat dat bewijst (of zelfs maar aanwijzingen oplevert) dat gele helmbloem tegen deze kwalen werkzaam is.

[1] Adsersen et al: Acetylcholinesterase and butyrylcholinesterase inhibitory compounds from Corydalis cava Schweigg. & Kort. in Journal of Ethnopharmacology – 2007
[2] Zhang et al: Inhibition of tyrosine hydroxylase by bulbocapnine in Planta Medica – 1997
[3] Shin et al: Inhibitory effects of bulbocapnine on dopamine biosynthesis in PC12 cells in Neuroscience Letters – 1998

Geen opmerkingen: