Heermoes

Heermoes (Equisetum arvense) of akkerpaardenstaart behoort tot de Paardenstaartfamilie (Equisetaceae) en daartoe behoren planten, die al 400 miljoen jaar geleden hun hoogtepunt hebben gehad. Heermoes is dus een overblijfsel uit oeroude tijden en zo ziet hij er ook uit. Het is een achterneefje van de varens en ze leven tegenwoordig in grote gebieden van Europa. Azië, het Midden-Oosten en Noord-Amerika. De plant lijkt in eerste instantie wat op een asperge, maar gaat later in het jaar steeds meer lijken op een varen.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Equisetum, is een combinatiewoord uit het Latijn, waarbij equus natuurlijk 'paard' betekent en saeta een wat ruimer begrip is als 'haar'. Denk daarbij aan borstelhaar of stoppelhaar. Samen kun je daar eenvoudig 'paardenstaart' van maken. Het tweede deel, arvense, is ook een Latijns woord en betekent ‘van het veld’.

Heermoes staat al sinds de tijden van de oude Griekse en Romeinse geneeskunde bekend als medicijn. Het werd gebruikt om bloedingen te stoppen, zweren en wonden te genezen, tuberculose te behandelen en nierklachten te verhelpen. De plant bevat ook silicium, een element dat een rol speelt bij het sterk houden van botten. Dat is dan ook de reden dat heermoes soms voor osteoperose (botontkalking) wordt voorgeschreven. Eén enkele studie bevestigde dat het inderdaad werkzaam leek. Verder werd het gebruikt als vochtafdrijver. Ook hier bevestigde één enkele studie dat het inderdaad werkzaam leek.

Tot zover geen echt slecht nieuws dus. Dat komt nu.

Heermoes bevat het enzym thiaminase en dat breekt vitamine B1 af. Het innemen van preparaten waarin heermoes is verwerkt kunnen de niveaus van de noodzakelijke vitamine B1 doen zakken. Dat betekent dat, als je heermoes langere tijd slikt, de last kunt krijgen van de effecten van een vitamine B1-deficientie. Een chronisch tekort uit zich in een tweetal vormen van beriberi: de eerste vorm tast het hart- en vaatstelsel aan en de tweede levert vervelende neurologische symptomen op. Heermoes drijft, zoals gezegd, vocht uit en dus zouden mensen die toch al normale medicatie slikken om overtollig vocht uit het lichaam te verwijderen, heermoes links moeten laten liggen. Teveel vochtverlies levert niet alleen dehydratie op, maar ook belangrijke stoffen als kalium worden uit het lichaam gespoeld. Dat kan dus hypokalemia opleveren. Hypokalemia kan spierzwakheid veroorzaken, spierpijn, spierklemmen (ten gevolge van gestoorde functie van de skeletachtige spieren) en constipatie (van gestoorde functie van vlotte spieren).

Heermoes bevat ook nog eens een kleine hoeveelheid nicotine en dat is ook al geen stofje waarvan je teveel in je lichaam wilt krijgen. Tot slot belemmeren stofjes in de heermoes het lichaam om lithium af te voeren en dat kan resulteren in een gevaarlijke ophoping van lithium in het lichaam. Een teveel aan lithium zorgt voor verwardheid en een onduidelijke spraak. Uiteindelijk is een lithiumvergiftiging zelfs dodelijk.