Maretak

De maretak (Viscum album) is een altijd groene halfparasiet, die op verschillende gastheren groeit. Een maretak op een heilige eik is echter zeldzaam en dat is waarschijnlijk de mede reden dat zo'n maretak voor zowel de Germanen als de Kelten heilig was. Het zou tegen alle vormen van kwaad beschermen.
Bijna iedereen zal de maretak wel kennen uit de stripverhalenreeks ‘Asterix en Obelix’. In die strips worden de avonturen verteld van de inwoners van een klein dorpje in Gallië, dat er in geslaagd was de voortdurende aanvallen van de Romeinen te weerstaan met behulp van een toverdrank. De maretak was een onmisbaar ingrediënt voor die toverdrank en werd door de druïde Panoramix met een gouden sikkel uit een heilige eik geoogst.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Viscum, is afkomstig van het Latijnse werkwoord viscosus dat ‘kleverig’ betekent. Dit verwijst naar de kleverigheid van de bessen. Viscositeit is in de autowereld een term die de kleverigheid of stroperigheid van bijvoorbeeld motorolie aanduidt. Het tweede deel, album, (‘wit’) verwijst naar de witte kleur van de bessen.

In de Nederlandse naam 'maretak' kun je het laatste deel van het woord ‘nachtmerrie’ herkennen. Het woord ‘mare’ betekende ooit zoiets als ‘kwelgeest’ en dat wijst weer op het oeroude gebruik om de plant in huis op te hangen om onheil te weren. Het gebruik om elkaar te kussen als je samen onder de maretak staat is nog terug te leiden tot dit gebruik.

De hele maretak is behoorlijk giftig, maar de bessen en de bladeren zijn het allergiftigst. Die giftigheid is het gevolg van een tweetal amines (beta-phenylethylamine en tryamine).

De symptomen van vergiftiging met maretak zijn, onder andere, onduidelijk zien, misselijkheid, overgeven, maagpijn, diarree, onregelmatige en langzamere hartslag, verlaagde bloeddruk, algemeen gevoel van zwakheid en lodderigheid, hallucinaties, desoriëntatie, stuiprekkingen, verwarring, leveruitval en tot slot de dood. Toch was een preparaat van maretak tot zo’n beetje 1950 in de handel als bloeddrukverlager en als kalmerend middel.

Meer modern medisch onderzoek lijkt echter aan te tonen dat de maretak mogelijk werkzaam is om bepaalde kankersoorten te bestrijden. Bovendien zien wetenschappers goede kansen voor de maretak bij de behandeling van hoge bloeddruk, duizeligheid, epilepsie, spasmen en problemen met je bloedvaten.

De giftigheid van de maretak kan bij onoordeelkundig gebruik bij de mens dus behoorlijke problemen veroorzaken. Als modern medicijn kan die giftigheid mogelijk omgezet worden in levensreddende medicijnen. Misschien waren die druïden in de tijd van Asterix en Obelix zo gek nog niet…