Grote maagdenpalm

De grote maagdenpalm (Vinca major) is een plant, die inheems is in de zuidelijke streken van Europa; vanaf Spanje en zuid-Frankrijk tot noordoostelijk Turkije en de Kaukasus. De grote maagdenpalm – er bestaat ook een kleine maagdenpalm met een Latijnse naam Vinca minor – is een altijdgroene kruipende plant, die onbeheerd gelaten dikke dekens in je tuin kan vormen. Dat is een goed idee als je bijvoorbeeld geen onkruid wilt, maar minder leuk als de maagdenpalm al je andere tuinplanten gaan overheersen. De wat iele paarse bloemetjes zijn wel weer leuk om te zien.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Vinca, komt van het Latijnse woord vincire dat zelf afgeleid is van het Latijnse werkwoord vincio en zoiets betekent als 'samenbinden', 'vastbinden' of 'boeien'. Het verklaart de onkruidachtige ongebreidelde groei tot hele dekbedden van maagdenpalm. Het tweede deel, major, is ook Latijn betekent in het Nederlands ‘groot’ of ‘groter dan’.

De grote maagdenpalm bevat een aantal verwante alkaloïden, vinchristine en vinblastine, die zo giftig zijn dat ze tegenwoordig worden ingezet als onderdeel van chemotherapie bij kanker. Dat betekent dat er ook bijwerkingen van het middel moeten zijn en dat klopt. Die bijwerkingen zijn onder andere perifere neuropathie (een pijnlijke aandoening van de zenuwuiteinden), hyponatriëmie (abnormaal lage niveaus van natrium in bloed), constipatie en verlies van haar. Maar, ondanks deze nadelen, wordt vinchristine ook nog ingezet om hoge bloeddruk te behandelen en om grote bloedingen onder controle te krijgen. Een teveel resulteert al snel in een te lage bloeddruk, die tot een complete ineenstorting van alle lichaamssystemen kan leiden.

In het nog steeds bij moderne heksen populaire zestiende-eeuwse boek van Albertus Magnus (Bert de Grote) met de titel The Book of Secrets of Albertus Magnus: Of the Virtues of Herbs, Stones, and Certain Beasts, Also a Book of the Marvels of the World wordt gemeld dat de maagdenpalm grote krachten bezit om liefde op te wekken tussen man en vrouw. De plant moet gedroogd en verpoederd worden. Daarna dient het vermengd te worden met prei en aardwormen. Vervolgens moet het aan het eten van de man of vrouw worden toegevoegd. Succes verzekerd, volgens Albertus Magnus. In Italië staat de maagdenpalm bekend als centocchio, wat 'honderd ogen' betekent. In Frankrijk werd het violette des sorciers (viooltje der tovenaars) en Engeland bleef daarbij niet achter met sorcerers' violet.

En hoe verschillend sommige volken tegen dezelfde plant aan kunnen kijken bewijzen Duitsland en Frankrijk. In Duitsland staat de grote maagdenpalm bekend als de bloem van de onsterfelijkheid, terwijl dezelfde bloem in Frankrijk bekend staat als bloem van de dood. Want zoals altijd het geval is bij geneeskrachtige planten: alleen precies genoeg geneest en net even teveel doodt.