Getande wolfsklauw

De getande wolfsklauw wordt doorgaans in webshops op het interweb door het leven als Huperzia serrata (de wetenschappelijke naam), want idereen weet dat zoiets helpt om een bepaald cachet te geven aan een discutabel kruid. Het is een kruid dat onder de naam Qian Ceng Ta in de traditionele Chinese geneeskunde wordt gebruikt, al zegt dat helemaal niets over de werkzaamheid.

De getande wolfsklauw is inheems in diverse landen en regio's in Oost-Azië, zoals China, Tibet, Japan, het Koreaanse schiereiland en het Russische Verre Oosten. De soort wordt ook aangetroffen op de hoofdeilanden van Hawaï, met uitzondering van Maui. Deze soort komt doorgaans voor in schaduwrijke, vochtige omgevingen zoals bossen, rotsachtige hellingen of kliffen, waar ze vaak als epifyt of lithofyt groeit. In Nederland groeit vrijwel onopgemerkt een broertje, de dennenwolfsklauw (Huperzia selago).

Het is een is kleine, meerjarige, groenblijvende, kruidachtige, niet-bloeiende plant met een kruipende of rechtopstaande groeiwijze. De plant vormt dichte, mosachtige matten of clusters en groeit doorgaans tot een hoogte van 5 tot 30 centimeter. De stengels zijn bedekt met kleine, schubachtige blaadjes. De bladeren zijn groen, glanzend en hebben een licht gekartelde (getande) bladrand. De getande wolfsklauw plant zich voort via sporen. De sporangia (sporenvormende structuren) bevinden zich in de bladoksels, met name aan de bovenkant van de stengels.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Huperzia, eert de Duitse arts en botanicus Johann Peter Huperz (1771-1816). Huperz stond bekend om zijn bijdragen aan de botanie, met name op het gebied van de studie van varens en lycofyten. Het tweede deel, serrata, is van Latijnse herkomst, waar serra 'zaag' of 'getand' betekende.

In Nederland worden kruidenpreparaten met extracten van Huperzia serrata verkocht. Deze kruidenpreparaten zijn vooral online verkrijgbaar. Volgens fabrikanten kan Huperzia serrata het geheugen ondersteunen en de concentratie verbeteren.

Kruidenpreparaten met dit kruid blijken echter nogal schadelijk te zijn voor je gezondheid. Het RIVM adviseert consumenten daarom geen kruidenpreparaten met Huperzia serrata te gebruiken, vooral niet tijdens de zwangerschap. Mensen kunnen last krijgen van wat acute ongewenste effecten op het cholinergische systeem genoemd wordt. Voorbeelden daarvan zijn meer speekselproductie, zwakke spieren, buikkrampen, diarree, wazig zicht, tranende ogen en verlamming. Er zijn ook aanwijzingen dat Huperzia serrata schadelijk is voor het ongeboren kind tijdens de zwangerschap. Deze gezondheidseffecten kunnen al ontstaan als mensen de 'aanbevolen hoeveelheid' gebruiken.

Die negatieve effecten worden veroorzaakt door inhoudsstofjes, zoals huperzine A, de meest onderzochte stof. Mensen die kruidenpreparaten met Huperzia serrata gebruiken, krijgen genoeg huperzine A binnen om schadelijke effecten te kunnen ervaren. Over andere stoffen in Huperzia serrata is zelfs geen informatie bekend, behalve een aanwijzing dat acht andere stoffen, net als huperzine A, de werking van het enzym acetylcholinesterase remmen. Daarom is het mogelijk dat deze acht stoffen het effect van huperzine A kunnen versterken[1]. Overigens lijkt voorlopig onderzoek aan te tonen dat de huperzine A mogelijke positieve effecten op de Ziekte van Alzheimer heeft[2]. Bij ratten.

[1] Jiang et al: Lycopodium alkaloids from Huperzia serrata and their cholinesterase inhibitory activities in Phytochemistry - 2021
[2] Yan et al: Disease-Modifying Activity of Huperzine A on Alzheimer's Disease: Evidence from Preclinical Studies on Rodent Models in International Journal of Molecular Science - 2021.