Kroontjeskruid

Het kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia) behoort tot de zeer grote wolfsmelkfamilie waarvan we al eerder de christusdoorn (euphorbia milii) hebben besproken. Alle familieleden hebben gemeen dat ze een soort latex (de wolfsmelk) afscheiden. Die wolfsmelk vermindert de vorstgevoeligheid van de planten, die in hun leefgebied vaak tot de vroege bloeiers behoren. Van het kroontjeskruid wordt gedacht dat het oorspronkelijk een Zuid-Europese plant is, die als cultuurvolger zijn areaal sterk heeft vergroot.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Euphorbia, eert de lijfarts van koning Juba de Tweede van Numidia (nu Algerije): Euphorbus. Beiden leefden in de eerste eeuw na Christus. Maar Euphorbus is ook te begrijpen als een combinatiewoord uit het Oudgrieks en eû (εὖ) is 'goed' en phorbḗ (φορβή) is 'voedsel'. Samen moest je dat dan lezen als ‘weldoorvoed’ of ‘dik’. Euphorbus hield dus kennelijk wel van lekker en veel eten. Het tweede deel, helioscopia, is eveneens een combinatiewoord uit het Oudgrieks: hḗlios (ἥλιος) is 'zon', terwijl skopós (σκοπός) 'kijken' of 'observeren' betekent. Samen is dat dus ‘zonnekijker’ omdat de plant zich steeds naar de zon keert.

De al genoemde latex van het kroontjeskruid is ontzettend bitter en het veroorzaakt na contact met de huid extreme irritaties, jeuk, ontstekingen, blaren en in sommige gevallen zelfs gangreen. Opeten van de plant wordt helemaal afgeraden en er bestaan verhalen dat vee en een enkel klein kind zijn overleden aan extreme verbrandingen aan slokdarm en maag. Ondanks dat gevaar heeft men in vroeger tijden kans gezien om de vruchten te gebruiken als laxeermiddel. De Engelse naam voor het kroontjeskruid is spurge en dat woord is via via afkomstig uit het Latijn waar purgare ‘zuiveren’ of 'purgeren' betekende. Dat werkte perfect omdat je na een tijdje vreselijk pijnlijk moest braken, gevolgd door diarree uit die andere lichaamsopening. Ook ontstaan er enkele andere vervelende symptomen, zoals duizeligheid, delirium, spiertrillingen en problemen met de bloedsomloop, maar die verdwijnen na enorm zweten of wanneer je aan de behandeling bent overleden. De latex werd ook gebruikt om wratten te bestrijden.

Er bestaan zelfs recepten om de vruchten in te maken in azijn en ze als bitter hapje bij vlees te serveren. Mijn advies is om dat maar niet te gaan doen, want het gif gaat echt niet weg door de vruchten in te maken.

De actieve ingrediënten van het kroontjeskruid zijn nog niet allemaal goed onderzocht, maar een aantal, euphornine en euphoscopine, worden in de farmaceutische industrie intensief onderzocht. Dat je huidcellen er heel slecht tegen kunnen betekent misschien dat je ze zo kunt ‘opvoeden’ dat ze ooit ook kankercellen kunnen aanpakken.