Tuinwolfsmelk

Recent was de tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus) even wereldnieuws toen de BBC meldde dat een 'gewoon onkruid huidkanker kon behandelen', maar daarover later meer. De tuinwolfsmelk is van oorsprong afkomstig uit gebieden nabij de Middellandse Zee, maar is tegenwoordig meer een kosmopoliet van de gematigde Europese streken. In Nederland is zij vrij algemeen in kleistreken en in zuidelijk Nederland, maar in de rest van het land is ze weer vrij zeldzaam. Zoals de naam tuinwolfsmelk al een beetje aangeeft is deze plant voornamelijk een tuinonkruid.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Euphorbia, eert zoals we al eerder hebben gezien, Euphorbus. Dat was de lijfarts van koning Juba de Tweede (52 vC–23 nC), heerser over het Berberkoninkrijk Numidia, nu deel van het huidige Algerije. Toen Juba vernam dat Julius Ceaser zijn eigen lijfarts had beloond door een standbeeld voor hem op te richten, kon Juba voor zijn gevoel niet achterblijven en vernoemde een heel plantengeslacht naar zijn lijfarts. Een beetje overdreven misschien, maar je moet toch wat als koning. Het tweede deel, peplus, is een oude Latijnse term voor een wijd uitlopende ruche aan de taille van een jurk, tuniek, jas of blouse. Het verklaart de vorm van de bloem.

Het 'melk' in de naam tuinwolfsmelk laat ons ook al weten dat het de melkachtige vloeistof, de latex, is waar deze soort om bekend staat. Het is dan ook direct het meest giftige deel van de plant en bestaat uit een aantal diterpenen en afgeleide chemische stoffen. Als je zo sukkelig bent om met ongewassen handen het latex in je mond of ogen te smeren dan resulteert dat in extreme irritaties en ontstekingsverschijnselen, die zelfs tot een langdurige ziekenhuisopname kunnen leiden.

Uiteraard heeft men ooit in een ver verleden de nadelen weten om te buigen tot een voordeel en werd de tuinwolfsmelk wel gebruikt om wratten te behandelen. In Engelstalige landen wordt deze plantenfamilie ook wel spurge genoemd. Spurge is een vorm van purge en dus van het Nederlandse woord purgeren. Dat is het legen van de maag en darmen met braakmiddelen of laxeermiddelen.

Die extreme irritaties als gevolg van de werkzame stoffen van de tuinwolfsmelk hebben ondertussen de aandacht van de wetenschappers getrokken. Mits in de juiste therapeutische dosis toegepast, lijkt het er op dat deze plant kan helpen bij de behandeling van non-melanoma huidkankers (opperhuidkankers). Hoewel gemeld wordt dat dit niet de meest ernstige vorm van huidkankers zijn, zijn ze wel de meest voorkomende vorm. Normaal wordt deze vorm operatief verwijderd, maar in de toekomst kan de tuinwolfsmelk wellicht soelaas bieden.