Kanna (of Kaugoed)

Kanna (Sceletium tortuosum) is een vetplantje dat voornamelijk in Zuid-Afrika aangetroffen wordt. Kanna werd daar al eeuwenlang door de inheemse bevolking, zoals de Khoikhoi en San, gebruikt als 'stemmingsverbeteraar'. Toen de Nederlanders meenden dat het gebied een interessante tussenstop kon worden voor de lange reis naar Nederlands Indië, stuurden de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) Jan van Riebeeck (1619-1677) naar die contreien. Hij stichtte in 1652 daar de eerste Europese handelspost en nederzetting bij Kaap de Goede Hoop. Het plaatsje zou uitgroeien tot de Kaapkolonie en uiteindelijk tot het huidige Zuid-Afrika. Ook hij kwam kanna tegen en noemde het plantje kaugoed.

Kanna wordt in gedroogde toestand gekauwd, waardoor de werkzame stoffen vrijkomen. Het speeksel wordt daarna doorgeslikt en het uitgekauwde plantje uitgespuugd.

Deze vetplant groeit langzaam en is aangepast aan het droge woestijnklimaat dat in delen van Zuid-Afrika heerst. Kanna 'kruipt' voorzichtig over de hete bodem en blijft daardoor laag bij de grond. Uiteindelijk kan hij een doorsnede van zo'n 30 centimeter bereiken. Deze soort heeft dikke, vlezige bladeren en prachtige kleine witte bloemen met een gele kern.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Sceletium, is uiteindelijk afgeleid van het Latijnse woord scelus, wat zoiets als 'misdaad' of 'zonde' betekende. Kennelijk zijn diverse soorten binnen het geslacht behoorlijk giftig. Het tweede deel, tortuosum, is ook al Latijn: tortus betekent 'gedraaid' of 'verdraaid', maar ook met de betekenis van 'martelen' (denk: torture in het Engels). Het was een poging om het kauwen te beschrijven.

Kanna heeft een ontspannende en sociaal stimulerende werking. Na het innemen werkt het eerst lichtelijk stimulerend en na ongeveer een uur juist ontspannend. Een aantal mensen ervaren bovendien een verhoogde gevoeligheid voor aanraking en een toename van hun seksdrive. Allemaal redelijk positief, zo zal de neutrale lezer hier opmerken. Wat men echter meestal vergeet te vermelden is dat er regelmatig ataxie kan optreden[1]. Mensen met ataxie hebben moeite met de coördinatie van bewegingen. Veelvoorkomende problemen zijn dan een onzeker looppatroon (‘dronkemansloop’), onduidelijk spreken (‘dubbele tong’) en misgrijpen.

Kanna beveat ongeveer 1 tot 1,5 procent aan alkaloïden, waaronder mesembrine, mesembrenone, mesembrenol en tortuosamine. Daarvan heeft mesembrine het grootste aandeel met 0.3 procent in de bladeren en 0,9 procent in de rest van de plant.

Gevaarlijk? We laten even het Jellinek Instituut aan het woord. Kanna werkt in op de dopamine- en serotonine receptoren in je hersenen. Kanna is een selectieve serotonine heropname remmer (SSRI). Het mag niet worden gecombineerd met andere SSRI’s (antidepressiva zoals Seroxat, Prozac) of MonoAmineOxidase remmers (MAO-I). Het combineren of kort op elkaar gebruiken van MDMA en kanna wordt sterk afgeraden. MDMA veroorzaakt het vrijkomen van grote hoeveelheden serotonine. Dat, gecombineerd met kanna, wat de heropname van deze neurotransmitter blokkeert, zou je je systeem kunnen overbelasten wat het Serotonine Syndroom zou kunnen veroorzaken. Combinatiegebruik met andere middelen wordt sterk afgeraden. Gebruikers rapporteren dat kanna de effecten van cannabis en alcohol kan versterken. Voor de duidelijkheid: het Serotonine Syndroom is potentieel dodelijk.

[1] Loria et al: Effects of Sceletium tortuosum in rats in Journal of Ethnopharmacology - 2014