Watersla

De watersla (Pistia stratiotes) staat regionaal ook bekend als mosselplant of schelpbloem. Zijn oorspronkelijk leefgebied vinden we in de tropische landen van Midden-Amerika. Het is een drijvende waterplant die hier veel gebruikt wordt in aquaria en vijvers. Zoals veel van dit soort planten kan hij zich enorm snel uitbreiden. Dit gaat soms zo snel dat al snel het hele oppervlak van een aquarium of vijver bedekt kan raken. Dat moet je als vissenliefhebber echt niet toestaan en dus wordt de watersla verwijderd en weggegooid. Soms verwildert de watersla in onze Hollandse grachten en sloten, maar hij houdt toch veel meer van tropische temperaturen en dus overleeft hij de winter vaak niet.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Pistos, is geleend uit het Oudgrieks, waar pistós (πῐστός) zoiets betekent als 'trouw', 'gehoorzaam' of 'loyaal'. Het tweede deel, stratiotes, is ook van Oudgriekse herkomst: stratiṓtēs (στρατιώτης) betekent ‘soldaat’ of 'strijder'. Vermoedelijk heeft men deze naam gekozen omdat hij zich zo snel vermeerdert dat het lijkt alsof er een leger soldaten klaar staat om aan te vallen.

De hele plant is giftig al moet je er behoorlijke hoeveelheden van opeten om de gevolgen daarvan te ervaren. De giftigheid wordt veroorzaakt door calciumoxalaat kristallen plus een aantal nog niet precies beschreven plantenvergiften, waaronder een serie alkanen, flavonoïden en sterolen. Die calciumoxalaat kristallen zorgen voor een intens gevoel van branderigheid en het opzwellen van lippen, tong en keel. Bovendien krijg je last van misselijkheid, overgeven en diarree.

Niet echt aan te bevelen dus. En toch zijn er mensen die in de watersla een interessante eetbare plant zien. De bladeren worden, volgens de verhalen, als ingrediënt in bepaalde soepen verwerkt. De opmerking dat de watersla eerst maar even moet worden voorgekookt om die giftige calciumoxalaat kristallen te verwijderen, lijkt mij een niet geheel overbodige waarschuwing. Ik hoop dat de andere onbekende plantenvergiften daarmee ook geneutraliseerd worden, want anders kun je alsnog voor vervelende verrassingen komen te staan.

Als medicijn wordt de watersla soms ook ingezet. De plant zou werken tegen verkoudheid en dysenterie (een zware vorm van diarree met bloed in de ontlasting). Gekneusde bladeren kunnen worden gebruikt als geneeskrachtige afdekking van ontstekingen, abcessen, aambeien, etterende zweren en brandwonden. De wortels zijn laxerend en te gebruiken als huidverzachtend middel. Ook zijn er berichten dat ze mogelijk zouden werken bij astma, diabetes en tuberculose.

Uit het weinig echt wetenschappelijke onderzoek dat gedaan is bleek dat de watersla mogelijk je nieren kan beschermen bij diabetes (bij ratten)[1]. Al heb ik niet al te veel fiduci in het vakblad waarin het onderzoek gepubliceerd.

[1] Bhavsar et al: Pistia stratiotes has renoprotective potentials in ischemia reperfusion injury in normal and diabetic rats in Indian Journal of Pharmacology - 2023