Braaknoot

Een gevaarlijke plant met de naam braaknoot (Strychnos nux-vomica) voorspelt niet veel goeds en, zo zal blijken, dat klopt. Het is een altijdgroene boom die in zuidelijk Azië inheems is in landen als India en Birma. Aha, zo zult u nu waarschijnlijk opmerken, maar dan komt hij hier gelukkig niet voor. Maar zo gemakkelijk is het leven toch echt niet. De boom wordt in de homeopathie en de ayurvedische *ahum* geneeskunde ingezet tegen allerlei kwalen. Daar zullen we het echter later wel over hebben.
Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Strychnos, is van Oudgriekse oorsprong, waar strúkhnon (στρύχνον) 'scherp' of 'bitter' betekende. Zoeken we dieper dan is het mogelijk dat het woord een verbastering is van het Oudgriekse woord stríx (στρίξ) 'krijser', waarmee een mythisch wezen werd aangeduid dat gedurende de nacht schreeuwt en ondersteboven hangt ('een vleermuis'), maar een tweede uitleg is ‘heks’ en daardoor komen we al snel op de giftigheid van het dodelijke strychnine. Het tweede deel, nux-vomica, is een combinatiewoord uit het latijn: nux is ‘noot’ en vomica is ‘braken’. Samen is dat de braaknoot.

De braaknoot is een belangrijke natuurlijke bron van de zwaar giftige alkaloïden strychnine en brucine. Beide stoffen hebben ongeveer dezelfde werking en werden als bestrijdingsmiddel tegen knaagdieren gebruikt, maar er zijn in de loop der eeuwen ook ontelbare moorden mee gepleegd.

Strychnine en brucine zijn gifstoffen die al in doses van 5 milligram (één zaadje) negatieve gevolgen kan hebben, zoals angstgevoelens, rusteloosheid, misselijkheid, overgeven, pijnlijke stuiptrekkingen, ademhalingsproblemen en de dood als gevolg van verstikking. Als je nog kleinere doses durft in te nemen dan zijn leverbeschadigingen een onontkoombare uitkomst. De brucine werkt ook nog eens als een zenuwgif dat verlamming van de zenuwuiteinden kan veroorzaken.

Maar als je het boek 'Anders beter worden' van A. Vogel open slaat dan lees je tot je stomme verbazing dat de braaknoot werkzaam zou zijn bij astma, managerziekte (burn-out?), nervositeit, stress, misselijkheid, braken en nog een aantal andere kwalen. In de ayurvedische wereld denkt men weer dat de braaknoot kan helpen bij uiteenlopende problemen als hartproblemen, artritis, dementie, slapeloosheid en noem maar op. Gelukkig zijn een groot deel van die middeltjes door de Voedsel en Warenautoriteit op een zwarte lijst geplaatst omdat ze of teveel zware metalen (lood, arseen en kwik) bevatten of teveel giftige stoffen bevatten.

Het blijft een raar idee dat mensen vol goede moed naar een alternatief genezer (lees: kwakzalver) stappen in de hoop van hun klachten verlost te worden en ze daar middeltjes toegestopt krijgen waar ze mogelijk nog zieker van kunnen worden. En bovendien diep voor in de buidel moeten tasten.