Zevenboom

De zevenboom (Juniperus sabina) hoort tot de cypressenfamilie en is een broertje van de bekende jeneverbes. Van die jeneverbes maakt men, zoals bekend jenever en gin, maar dat is bij de zevenboom niet echt een goed idee. Oorspronkelijk kwam hij als bergbewoner voor van zuidelijk Europa tot centraal Azië. Maar omdat bepaalde gekweekte soorten van die goede bodembedekkers zijn, kan men ze tegenwoordig in vele vaderlandse tuinen aantreffen. Van daaruit is hij weer ontsnapt en nu komt hij hier af en toe in het wild voor.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Juniperus, levert de taalkundigen behoorlijke problemen op. Zoals zovaak lost men het probleem op door het geen probleem te noemen: Juniperus zou simpelweg afstammen van het woord dat de Romeinen voor de jeneverbes gebruikten: iuniperus. Maar zo eenvoudig is dat natuurlijk niet. Uiteindelijk stamt het woord vermoedelijk af van een Keltisch woord, jenoperus, dat zoiets betekende als ‘ruw’ en dat is een goede omschrijving van de zevenboom en zijn familieleden. Het tweede deel, sabina, is afkomstig van de Sabijnen, een oude Italiaanse volksstam, die we nog kennen van de sage van ‘de roof van de Sabijnse maagden’. De priesteressen zouden etherische oliën van een juniperussoort bij hun rituelen gebruikt hebben.

In Engeland heet de zevenboom savin, wat een verbastering is van die bovengenoemde Sabijnen. En het woordje ‘zeven’ in zevenboom is weer een verbastering van het Engelse woord, waardoor je hem dus in Nederland ook 'Sabijnse boom' kunt noemen.

Alle plantendelen van de zevenboom zijn zwaar vergiftig als gevolg van enkele etherische oliën, zoals thujon, de bitterstof juniperine en het non-alkaloïde gif podophyllotoxine. Reeds 5 tot 20 gram kan al dodelijke gevolgen hebben. De plant veroorzaakt bij een overdosis misselijkheid, rusteloosheid, opwinding, hartritmestoornissen, verlammingen, spiertrekkingen, nier- en leverschade, bloederige urine en in bepaalde gevallen de dood.

Bladeren kunnen ingezet worden om insecten te verdrijven en om luizen te verdrijven. Een thee van jonge scheuten werd ooit gebruikt om een abortus op te wekken. Ook gaat het verhaal dat een aftreksel van de zevenboom ooit werd gebruikt als voorbehoedsmiddel: het werd op de penis gesmeerd voor penetratie in de vagina of het werd in de vagina gesmeerd. Zelf zou ik het beslist niet aanraden omdat die lichaamsdelen nogal gevoelig zijn en bovendien in staat zijn snel die giftige stofjes in de bloedbaan te laten opnemen.

Maar toch hoef je de zevenboom ook niet direct op de brandstapel te gooien omdat de genoemde podophyllotoxine in de farmaceutische industrie gebruikt wordt als chemische voorloper van etoposide, een belangrijk medicijn tegen kanker.