Peperboompje

Het peperboompje (Daphne mezereum) is in Nederland zo zeldzaam dat de wijze ambtenaren van dit land het op de zogaande rode lijst hebben geplaatst en dat betekent dat je, bijvoorbeeld, als bouwer van een leuke Vinexwijk behoorlijk in de aap gelogeerd bent als je een dergelijke plant op je bouwterrein aantreft.

De bloemen van het peperboompje verspreiden een heerlijke, seringachtige, maar soms bijna bedwelmende geur, die tot op enkele tientallen meters afstand duidelijk te ruiken is. De vrucht is een helderrode sappige steenvrucht, die door lijsters en andere zangvogels zonder problemen worden gegeten.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Daphne, is de oorspronkelijke naam van een nimf uit de Griekse mythologie. Zij werd door haar vader in een laurierstruik veranderd om aan de avances van de god Apollo te ontkomen. Als gevolg van deze ontluisterende vernedering droeg Apollo nadien een twijg laurier op zijn hoofd. Het grappige is dus dat de oorsprong van het gebruik van de ook nu nog in gebruik zijnde gewoonte om overwinnaars te kronen met een lauriertwijg dus eigenlijk ooit een symbool van een nederlaag is geweest. In het Oudgrieks betekent het woord dáphnē (‘δάφνη) gewoon ‘laurier’. Het tweede deel, mezereum, zit wat ingewikkelder in elkaar. Het woord komt via een aantal omwegen uit het Arabisch waar māzar) zoiets als ‘goudkleurig’ betekent en daarmee de kleur van de bes poogt te beschrijven.

De hele plant is giftig als gevolg van de aanwezigheid van een diterpenoide (dat is een glycoside en een bittere hars) met de naam mezerein. De eerste tekenen van vergiftiging treden al snel op na het opeten van een enkel besje. De problemen beginnen met opgezwollen lippen en tong, dorst en problemen met slikken. Daarna nemen de vergiftigingsverschijnselen als snel in ernst toe met hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, interne bloedingen met bloederige diarree, maagirritaties, zware nierschade, algeheel gevoel van zwakte, coma en uiteindelijk de dood. Zelfs het aanraken van bladeren kan al een dermatitis (huidirritatie) opleveren met blaren, die echter weer snel genezen.

Maar een plant zo giftig is, daar moeten toch ook goede kanten aan zitten? Alles in de natuur is in balans en dus wordt ook het gif van het peperboompje onderzocht of het voor bepaalde ziektebeelden kan worden ingezet. Uit al wat gedateerd onderzoek blijkt dat de giftige component van de plant, het mezerein, een mogelijke werking lijkt te hebben tegen leukemie[1].

[1] Kupchan, Baxter: Mezerein: antileukemic principle isolated from Daphne mezereum L in Science - 1975