Duivelsklauw

Veel mensen geloven in positieve effecten van de middeltjes die fabrikanten als A. Vogel op de markt brengen. Atrosan is er zo eentje. De tabletten zouden werkzaam moeten zijn bij milde gewrichtspijn. Het bedrijf claimt dat er een hoge concentratie (wel 480 mg) Harpagophytum in ieder tablet zit opgesloten. Gelukkig kunnen de tabletten 'gerust langdurig worden gebruikt' en zelfs 'naast de reguliere geneesmiddelen'. Veelal zijn die twee opmerkingen al een aanwijzing voor de onwerkzaamheid van die middelen.

De duivelsklauw (Harpagophytum procumbens) is een plantje dat groeit in de Afrikaanse Kalahari-woestijn die delen van Namibië, Botswana en Zuid-Afrika omvat. Het is een ver familielid van sesam. De plant heeft bladeren die aan de onderzijde wit en harig zijn. Hij bloeit met mooie rode tot paarsige trompetvormige bloemen. De naam duivelsklauw is eenvoudig te verklaren omdat het de aparte haakachtige vorm van het fruit vernoemt.

[Foto: flipper.diff.org]

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Harpagophytum, is een combinatiewoord uit het Oudgrieks, waarbij harpagos zoiets als 'haak' of 'hark' betekent (het is de oorsprong van 'harpoen') en phyton 'plant'. Samen is dat dus 'een plant (met) een haak'. Het tweede deel, procumbens, is van Latijnse herkomst: procumbere betekent 'plat op de grond liggen'. We herkennen daarin nog het woord 'prostatie', het (aan)bidden terwijl je op de grond ligt.

Zoals zoveel planten zitten er in de duivelsklauw een aantal alkaloïden die door de natuur ontworpen zijn om de plant te ongeschikter te maken voor vraatzucht van knaagdieren. In de duivelsklauw zit harpagoside, waarvan de hoeveelheid kan schommelen van 1.0 tot 3.3 procent.

Nu heeft 'Dokter' Vogel, zoals hij zich decennialang onterecht noemde, een hele geschiedenis verzonnen om aan te tonen dat leden van de Ovambo-stam zoveel kennis van de natuur hadden dat ze wisten dat de duivelsklauw een veelzijdige toepassing had bij onder meer reuma, jicht en artritis. Niet Alfred Vogel, maar Duitse kolonisten uit voormalig Deutsch Südwestafrika, het huidige Namibië, brachten al een eeuw eerder de eerste wortels van de duivelsklauw naar West-Europa omdat men geloofde dat de wortels een lichte pijnstillende werking zou hebben.

Ondertussen zijn er wat wetenschappelijke artikelen verschenen die weten te melden dat de duivelsklauw mogelijk een bescheiden effect heeft bij lage rugpijn of artritis, maar die onderzoeken bleken vaak te klein of van te slechte kwaliteit te zijn[1]. Vermoedelijk zijn ze betaald door de producenten. Wat in die positieve onderzoeken voortdurend vergeten wordt te vermelden zijn de bijwerkingen, want uit literatuuronderzoek bleek dat van de 28 klinische onderzoeken er 20 negatieve effecten meldden, voornamelijk maag- en darmklachten, maagzweren en maagbloedingen[2]. Neem daarom bij klachten van 'milde gewrichtspijn' maar gewoon een paracetamol. Dat werkt veel beter en zonder de nadelen.

[1] Oltean et al: Herbal medicine for low-back pain in Cochrane Database of Systematic Reviews - 2014
[2] Vlachojannis et al: Systematic review on the safety of Harpagophytum preparations for osteoarthritic and low back pain in Phytotherapy Research - 2008