Welriekende ganzenvoet

Toch handig als je binnen de ganzenvoetfamilie familieleden hebt met namen als (de inheemse) stinkende ganzenvoet (Chenopodium vulvria) en (de zich hier vestigende) welriekende ganzenvoet (Chenopodium ambrosioides). Dat maakt het verschil direct duidelijk. De welriekende ganzenvoet is een eenjarige of soms wanneer de omstandigheden precies goed zijn een meerjarige plant. Hij kan tot 1.20 meter hoog opgroeien en bloeit met onopvallende kleine groene bloemen.

De welriekende ganzenvoet is inheems in grote delen van Midden-Amerika en het maakt deze soort niet uit waar hij groeit als er ter plaatse maar een gematigd of subtropisch klimaat heerst. In sommige landen doet de welriekende ganzenvoet het zo goed dat hij een invasieve soort is geworden en de inheemse flora verdrijft. Zover is het hier nog niet, maar toch lijkt deze soort zich hier zo goed thuis te voelen dat er voortdurend meer waarnemingen worden gemeld.

[Foto: Matthew Merritt]

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Chenopodium, is een combinatiewoord uit het Grieks: chen (χήν) is ‘gans’ en pous (πούς) is ‘voet’. Samen is dat dus ganzenvoet. Het tweede deel, ambrosioides, is ook al Grieks en betekent ‘zoals ambrosia’. Ambrosia was het voedsel van de Griekse goden, maar dat woord staat zelf in verband met het oudere Grieks: a is ‘niet’ en brotos (μρότος) is ‘dood’. Samen is dat dus ‘niet dood’ ofwel ‘onsterfelijk’.

In Midden-Amerika wordt een plant als de welriekende ganzenvoet op waarde geschat. Daar staat hij onder de Spaanse naam epazote bekend als een zeer nuttig keukenkruid. Epazote wordt mede door zijn sterke smaak toegepast als een bladgroente (zoals wij spinazie klaarmaken), als kruid om flauwe bonenschotels en soepen wat op te peppen en als gezonde kruidenthee.

Men dicht de epazote ook medische effecten toe. Het zou flatulentie tegengaan. In normaal Nederlands: het helpt tegen scheten. Dat is een zeer nuttig effect omdat het immers wordt toegevoegd aan bonenschotels. Zelfs nu wordt olie van de welriekende ganzenvoet in enkele landen in Centraal Amerika met veel succes toegepast als middel tegen interne wormen en parasieten bij mensen, huisdieren en vee. En die informatie betekent dat er wel gif in moet zitten. De essentiële olie van de welriekende ganzenvoet bevat tot wel 70% ascaridole.

Van deze ascaridole is bekend dat het bij wat hogere doses kan leiden tot huidirritaties, misselijkheid, overgeven, verstopping, hoofdpijn, zichtproblemen, oorsuizen, tijdelijke doofheid en blindheid. Bloed in de urine en geelzucht zijn overduidelijke signalen dat je lichaam het begint op te geven. Blijf je doorgaan met het gebruik dan kan dat stuiptrekkingen, delirium, coma en uiteindelijk de dood tot gevolg hebben.